Mixteekse mozaïek schedel; authentiek of vervalsing?

TOPSTUKKEN ONDER DE LOEP

Een tijdelijke tentoonstelling (november 2016 - november 2017) van Museum voor Volkenkunde.

Recent onderzoek, uitgevoerd aan de hand van de meest moderne technologieën, brengt ons dichter bij het antwoord op de vraag wat het verhaal is achter deze topstukken. Nu al veel besproken, is de Mixteekse schedel. De afgelopen tijd heeft onze conservator Midden en Zuid-Amerika, Martin Berger, uitvoerig onderzoek gedaan naar de authenticiteit van dit object.

Mixteekse schedel

Eeuwenoude objecten kunnen nog steeds geheimen prijsgeven. Deze met turkoois ingelegde schedel zou uit de bloeitijd komen van de Mixteken, een oud Mexicaans volk. Zij versierden de schedels in de eeuwen voor de komst van Columbus met edelstenen en legden ze in grafkelders. Er zijn er niet meer dan 20 van op de hele wereld. In 1963 kocht Museum Volkenkunde één van deze unieke objecten aan. Maar deze schedels waren altijd al een beetje verdacht: van geen van die 20 schedels was bekend waar en door wie ze zijn opgegraven. Onderzoek naar de herkomst en leeftijd van dit exemplaar moest uitsluitsel geven. In laboratoria in Parijs en Leiden is de schedel tussen 2012 en 2016 met diverse geavanceerde technieken grondig onderzocht.

Wat bleek: het turkoois van de mozaïek waarmee de schedel is ingelegd, is rommelig gelijmd maar, wel authentiek. Op schaafsel van het glazuur van een kies werd isotopenonderzoek gedaan, waaruit bleek dat de leeftijd en herkomst van zowel de schedel als het mozaïek wijzen op authenticiteit. Mozaïek en schedel zijn echt, de lijm moest dus de doorslag geven. Was die gemaakt van dennenhars of orchideeën, zoals de lijm die gebruikt werd door de Mixteken?

Helaas: uit verder onderzoek bleek dat het om een 20e-eeuwse lijmsoort te gaan die voor veel kunstrestauraties wordt gebruikt. Hoewel de mozaïek niet door de Mixteken zelf op de schedel is aangebracht, zijn beide onderdelen van het object wel authentiek. De combinatie ervan maakt het object tot een vervalsing.

Bron: Museum voor Volkenkunde.